فهرست

  يادداشت مترجم

  پيشگفتار

  سازماندهى كتاب

  ياد و سپاس

  مقدمه و نظريههاى مربوط به رشد در دوره اوليه كودكى

  رشد در دوره اوليه كودكى (early childhd develpment) چيست؟

  دليل مطالعه رشد در دوره اوليه كودكى چيست؟

  كمك به پرورش كودكان

  آمادگى براى مشاغل مددكارى

  تاريخ مطالعه رشد در دوره اوليه كودكى

  چگونگى نگرش به كودكان در تاريخ

  آغاز مطالعه علمى در باره كودكان

  تابلو 1 ـ 1 طبيعت و تربيت در دوره اوليه كودكى

  نظريههاى معاصر در مورد رشد در دوره اوليه كودكى

  نظريه شناختى

  جدول 1 ـ 1 مراحل رشد از نظر پياژه

   تابلو 1 ـ 2 كاربرد نظريه پياژه : طبقه بندى

  نظريه رفتارى

  تابلو 1ـ3 كاربرد شرطى شدن كلاسيك : آمادگى براى زايمان به ابتكار لاماز

  نظريه روانكاوى (psychanlytic thery)

  تابلو 1 ـ 4 كاربرد شرطى شدن عامل : تغيير رفتار (behavir mdificatin)

  نظريه انسانگرا (humanist thery)

  تابلو 1 ـ 5 كاربرد نظريه يادگيرى اجتماعى : تقليد

  تابلو 1 ـ 6 كاربردهاى نظريه اريكسون : حفظ حس ابتكار

  نظريه باليدگى

  تابلو 1ـ7 كاربرد نظريه انسانگرا: «پيامهاى من» "I- messages"

  تابلو 1ـ8 كاربرد نظريه باليدگى : آموزش استفاده از لگن

  خلاصه

  اصطلاحات كليدى

   استراتژيهايى براىمشاهده كودكان

  مشاهده رفتارها در حين بروز

  نقل رفتارهاى مورد مشاهده

  قطعات كوتاه توصيفى

  يادداشتهاى روزانه كودك

  تابلو 2ـ1 مثالى از نقل رفتارهاى مورد مشاهده

  تابلو 2ـ2 مثالهايى از قطعات كوتاه توصيفى «خوب» و «بد»

  مثال 1 :

   مثال 2 :

   تفسير قطعات كوتاه توصيفى 1 و 2

  مشاهده رفتارهاى از پيش تعيين شده

  تابلو 2ـ3 مثالى از مدخل يادداشت روزانه

  فهرستهاى كنترل

  تابلو 2ـ4 مثالى از فهرست كنترل رشد : اجتماعى شدن نوباوگان

  سطح سنّىرفتارتاريخ بروز

  مصاحبه

  نمونه گيرى زمانى

  تابلو 5ـ2 مثالى از يك مصاحبه با استفاده از روش بالينى

  نمونه گيرى وقايعى

  تابلو 2ـ6 مثالهايى از نمونه گيرى زمانى

  خلاصه سازى رفتارهاى مورد مشاهده : مطالعات موردى

  تابلو 2ـ7 مثالى از مطالعه با استفاده از نمونهگيرى وقايعى

   مقولههايى براى نمرهگذارى ستون G

   مقولههايى براى نمرهگذارى ستون H

   واقعهكودكجنسسنتقاضاىتوجهمدتتوجهرفتارهاىنتيجهشدهعاطفهتفسير

  بهره گيرى ازمشاهدات در پاسخ به سؤالات

  سؤالات غير قابل پاسخ و اخلاقيات علم

  تابلو 2 ـ 8 مثالى از رئوس مطالب مطالعه موردى در باره كودكان پيش دبستانى

  خلاصه

  اصطلاحات كليدى

  پيش از تولد، تولد، و

  پيش از تولد

  تصميم به داشتن فرزند

  دلايل داشتن فرزند

  بارداريهاى پر خطر

  الف ـ عوامل اجتماعى ـ اقتصادى

  ب ـ عوامل جمعيّتى

  ج ـ عوامل پزشكى مادران

  د ـ عوامل جنينى ـ مادرى

  هـ ـ عوامل جفتى و غشايى

  شكل 3 ـ 1 عوامل باردارى پرخطر

  كروموزومها( chrmsmes ) و ژنها( genes ) پايه ارثى حيات:

  كروموزومها و ژنها

  دو قلوها

  جنس (gender)

  سنخ ارثى و سنخ پديدارى

  علل كژريختيهاى مادرزادى (cngenital malfrmatins)

  عوامل ژنتيكى

  شكل 3ـ2 ارتباط بين نشانگان داو و سن مادرى

  عوامل محيطى

  شكل 3ـ3 دوره هاى حساس در رشد پيش از تولد انسان

  تعامل عوامل

  شكل 3ـ4 ويژگيهاى چهره كودكان مبتلا به نشانگان جنين الكلى (اف اِ اس)

  شكل 5ـ3 تأثير استعمال دخانيات مادران بر وزن نوزاد

  تابلو 3ـ1 عوامل محيطى پيش از تولّد و ناتواناييهاى يادگيرى

  ناهمسازى خونى ميان مادر و جنين

  مشاوره ژنتيكى (genetic cunseling)

  تابلو 3ـ2 مشاوره ژنتيكى

  شكل 3ـ6 آمنيوسنتز

  دستگاههاى توليد مثل

  توليد مثل جنس نر

  توليد مثل جنس ماده

  بارور سازى

  3ـ7 دستگاههاى توليد مثل مرد و زن

  رشد پيش از تولّد

  مرحله لانه گيرى

  مرحله رويانى

  مرحله جنينى

  شكل 3ـ8 تغيير تناسب بدن در طول مرحله جنينى

  شكل 3ـ9 تغيير اندازههاى بدن در طول مرحله جنينى

  نظرپردازى در باره ارتباط ميان مادر و جنين

  مراقبتهاى لازم براى زن باردار

  نظارت پزشكى

  تغذيه

  تفاوتهاى فرهنگى در مراقبتهاى دوره باردارى

  جدول 3ـ1 ميزان مرگ و مير كودكان بر حسب نژاد: سالهاى 1950 تا 1978.

  سالتعدادكلتعداد سفيدپوستانتعداد سياهپوستان و سايرنژادها

  آمادگى براى پدر يا مادر شدن

  آموزش در باره زايمان

  خلاصه

  اصطلاحات كليدى

  تولد و خانواده گسترده

  تولّد

  مراحل زايمان (labr)

  زايمان طبيعى

  زايمان سزارين

  ارزيابى نوزادان

  تابلو 4 ـ 1 امور اخلاقى

  خانواده گسترده

  تابلو 4ـ2 عكسالعملهاى والدين در برابر نوزادان

  عوامل فرهنگى در تعامل پدر يا مادر با كودك

  پيوستگى

  پيوستگى با كودكانى كه خطرات فراوانى تهديدشان مىكند

  تابلو 4ـ3 «راز» پيوستگى

  نيازهاى ويژه پدران و همشيرها (siblings)

  تابلو 4ـ4 كمك به همشيرها براى سازگارى با نوزادان

  خلاصه

  نخستين سال زندگى

  چ هار كودك هوشيار و سالم در محل پذيرش پزشك اطفال انتظار مىكشند.

  رشد روانى ـ اجتماعى كودكان

  موزونى رابطه پدر يا مادر با كودك (parent - infant rhythms)

  موزونى رابطه با پدران در مقابل مادران

  موزونى رابطه در فرهنگهاى گوناگون

  تابلو 5ـ1 استراتژيهايى براى تسهيل رشد: تعبير وتفسير نشانههاى كودك

  دلبستگى

  دلبستگى مرحله 1

  دلبستگى مرحله 2

  دلبستگى مرحله 3

  دلبستگى مرحله 4

  پاسخهايى به جدايى

  اثرات دلبستگى

  واكنشهاى منفى در برابر غريبهها

  تفاوتهاى فرهنگى در دلبستگى

  تابلو 5ـ2 استراتژيهايى براى تسهيل رشد: ايجاد زمينه جدايى

  گريه كردن كودك

  شناخت اجتماعى (Scial cgnitin)

  خاستگاههاى درك اجتماعى

  ادراك هيجانات

  خلق و خو (temperament)

  اثرات اشتغال والدين

  تابلو 5ـ3 استراتژيهايى براى تسهيل رشد:

  تابلو 5ـ4 استراتژيهايى براى تسهيل رشد: مراقبت روزانه كودك

  رشد جسمى كودكان

  قابليتهاى حسى نوزادان

  بينايى

  چشايى

  بويايى

  شنوايى

  بازتابها و توانش

  بازتاب كشيدگى طبيعى عضله گردن

  بازتابهاى گونه (rting reflex) و مكيدن

  الگوى مكيدن مكرر و مكث (burst - pause pattern)

  باز تاب بابكين

  بازتاب راه رفتن

  بازتابهاى قرار گرفتن ، (Placing) ، بابينسكى و چنگ زدن

  بازتاب مورو

  واكنشهاى حفاظتى

  سطوح هوشيارى

  خواب عميق

  تابلو 6ـ1ـ استراتژيهايى براى تسهيل رشد: تمرين با كودك

  خواب آر اى ام

  هوشيارى

  علايم رشد جسمى

  سه ماهه اول زندگى

  سه تا شش ماهگى

  شش تا نه ماهگى

  تابلو 6 ـ 2 استراتژيهايى براى تسهيل رشد :

  نه تا دوازده ماهگى

  تابلو 6 ـ 3 راه رفتن و تختههاى گهوارهاى هوپى

  تغذيه و رشد مغزى

  بهداشت دندان

  شكل 6ـ1 منحنى رشد طيعى دختران

  مصونيت

  شكل 6ـ2 منحى رشد طبيعى پسران

  شكل 6ـ3 درصد كودكان يك تا چهار ساله كه به حد كافى مصونيت يافتهاند.

  معلوليت ، زودرسى، بيمارى

  نشانگان مرگ ناگهانى كودك Sudden Infant Death Syndrme)(Clearinghuse[SIDS]

  ايمنى

  سوء رفتار و غفلت

  تابلو 6ـ4 استراتژيهايى براى تسهيل رشد : ايمنى وسايل نقليه كودك

  شكل 6ـ4 صندلى مخصوص نوزاد در اتومبيل

   خلاصه

   اصطلاحات كليدى

   براى مطالعه بيشتر

  رشد شناختى كودكان

  كنش متقابل رشد شناختى با رشد روانى ـ اجتماعى و جسمى

  اهداف فرهنگى براى كودكان

  توجّه ديدارى

  نظريه پياژه در مورد شناخت

  مرحله فرعى اوّل پياژه : تولّد تا يكماهگى

   جدول 7ـ1 مرحله رشد حسى ـ حركتى پياژه

  مرحله فرعى دوم پياژه : يك تا چهار ماهگى

   تابلو 7ـ1 استراتژيهايى براى تسهيلرشد:

  مرحله فرعى سوم پياژه : چهار تا هشت ماهگى

   تابلو 7ـ2 استراتژيهايى براى تسهيلرشد:

  مرحله فرعى چهارم پياژه : هشت تا دوازده ماهگى

  نظرات متفاوت با نظر پياژه

   تابلو 7ـ3 استراتژيهايى براى تسهيل رشد: اسباب بازيهايى براى تفكّر

  تقليد

  درك روابط

   رشد زبان

  نوزاد

  شش ماهه اول زندگى

  شش ماهه دوم زندگى

   شكل 7ـ1 توالى رشد پيشنهادى براى ارتباط پيش زبانى

   تفاوتهاى فرهنگى در تعامل زبانى با كودكان

   برنامههاى مداخله اوليه

   تابلو 7ـ4 استراتژيهايى براى تسهيل رشد : ارزيابى كودك

   شكل 7ـ2 آزمون سرند كردن رشد دن ور ( DDST )

   از نظريه تا عمل

   و تصميم

   كودكان يك تا سه ساله:رشدروانىـاجتماعى

   اصطلاحات كليدى

   خودمختارى

  مفهوم خودمختارى اريكسون

  رفتار مخالف

   تابلو 8 ـ 1 استراتژيهايى براى تسهيل رشد :

  اثرات خلق و خو

   تابلو 8 ـ 2 ـ استراتژيهايى براى تسهيل رشد : مواجه شدن با رفتار مخالف

  اشياى انتقالى (transitinal bjects)

  مكيدن شست

  ترسها

   تابلو 8 ـ 3 ترسها

   تاثيرات محيط خانواده

  دلبستگى و جدايى

  رفتار جامعه پسند (Prscial)

  آگاهى از تفاوتهاى فردى

   تابلو 8 ـ 4 شكستن تصورات قالبى نقش جنسى

   تابلو 8 ـ 5 نژاد در ادبيات كودكان

  ساختهاى خانواده جانشين

  سوء رفتار و غفلت

  الگوهاى تعامل والدين با كودك

   تأثيرات اجتماعى خارج از خانواده

  اثرات مهد كودك

  جدول 8ـ1 تجربيات فكرى ارزشمند طبق نظر كرو Carew (1980)

  روابط همسالان

  اثرات تلويزيون

  تفاوتهاى فرهنگى

  كودكان يك تا سه ساله:رشد جسمى

  علايم رشد جسمى

  مهارتهاى مربوط به ماهيچه هاى بزرگ

  مهارتهاى مربوط به ماهيچههاى كوچك

  نقاشى كردن

  يكپارچگى ادراكى ـ حركتى

  باليدگى در مقابل تجربه در زمينه رشد جسمى

  تفاوتهاى جنسى

  تفاوتهاى فرهنگى

  نياز به محيط امن

  پيشگيرى از آسيب ديدگى در اتومبيل

  پيشگيرى از مسموميت

  پيشگيرى از سوختگى

  پيشگيرى از غرق شدن

  نياز به محيط سالم

  رابطه بهداشت و رفتار

  رابطه فشارهاى روانى خانواده و بهداشت

  رشد جسمى و الگوهاى غذا خوردن

  تغذيه و رشد

  حفظ بهداشت

  پيدا كردن تصوّر جسمى مثبت

  آگاهى از جسم

  استفاده از توالت

  آموزش جنسى

  كودكان يك تا سه ساله:رشد شناختى

  مراحل رشد فكرى از نظر پياژه

  مرحله فرعى حسى ـ حركتى پنجم

   جدول 10ـ1 مرحله حسى ـ حركتى رشد از نظر پياژه

  مرحله فرعىحسى ـ حركتى سن موفقيتها

  مرحله فرعى حسى ـ حركتى ششم

  تفكر پيش عملياتى اوليه

  تابلو 10ـ1 استراتژيهايى براى تسهيل رشد:

  من دنيايم را مىبينم

  من دنيايم را مىشنوم

  من دنيايم را لمس مىكنم.

  نقدهايى بر نظريه پياژه

  كاربردهاى نظريه پياژه

  رشد زبان

  زبان پذيرا

  تابلو 10ـ2 «گفتار مادرانه» و «گفتار پدرانه»

  واژههاى اوليه

  تابلو 10ـ3تحليل دفتر خاطرات روزانه كودك

  جملههاى نخستين

  گسترش واژگان

  تابلو 10ـ4 استراتژيهايى براى تسهيل رشد: سرند كردن زبان

  تفاوتهايى در محيطهاى يادگيرى زبان

  تفاوتهاى فرهنگى : انگليسى سياه پوستان

  جدول 10ـ2 خصوصيات برگزيدهاى از انگليسى سياه پوستان

  اهميت بازى

  تعريف بازى

  اهميت بازى

  تأثيرات فرهنگى

  وانمود سازى

  تابلو 10ـ5 استراتژيهايى براى تسهيل رشد :

  براى كودكان سه ساله

  براى تمام سنين

   محيطهايى براى رشد شناخت

  گوناگونى محيطهاى خانه

  اثرات مداخله تربيتى

  خلاصه

  مفاهيم كليدى

  از نظريه تا عمل

  تابلو بخش 3 ـ 1 فهرست نظريه تا عمل

   14

  15

  16

  17

  18

  21

  22

  24

   27

  30

  33

  36

   سالهاى نخستين مدرسه (سنين چهار تا هشت سالگى): كاوشگرىجهان

  سالهاىنخستين مدرسه(سنين چهار تا هشت ساله): رشدروانى ـاجتماعى

  مفاهيم كليدى

   تأثيرات خانواده

  تأثيرات وتعديلهاى خارجاز خانواده روابط همسالان اثرات تلويزيون

  فشارهاى روانى دوره كودك

  ثبات خصوصيات رفتارى درطى زمان

  ابتكار و كوشايى

  مفهوم ابتكار از نظر اريكسون

  مفهوم كوشايى از نظر اريكسون

  تفاوتهاى جنسى

  مرحله مربوط به والدين بودن

  تأثيرات خانواده

  خصوصيات خانوادههاى قوى

  شيوههاى والدين بودن و رفتار جامعه پسند (prscial)

  روابط همشيرها

  تأثيرات و سازگاريها در خارج از خانواده

  روابط همسالان

  اثرات تلويزيون

  فرهنگ و سازگارى با محيط مدرسه

  درك چند فرهنگى

  فشار روانى (Stress) دوره كودكى

  تفاوتهايى در فرايندهاى كنار آمدن (Cping)

  تغييرات رشد در واكنش نسبت به فشارهاى روانى

  عوامل حمايت كننده

  كودكان «داراى شتاب رشد» ("Hurried" Children)

  ثبات خصوصيات رفتارى در طى زمان

  خلق و خو

  پرخاشگرى

  ســالهاى نخستين مدرسه

  مفاهيم كليدى

   شرايط معلوليت

   تشكيل تصور جسمى مثبت

  علايم رشد جسمى

  مهارتهاى مربوط به ماهيچههاى بزرگ

  چهار تا پنج سالگى

  پنج تا شش سالگى

  شش تا هفت سالگى

  هفت تا هشت سالگى

  مهارتهاى مربوط به ماهيچههاى كوچك

  چهار تا پنج سالگى

  پنج تا شش ساله

  شش تا هفت سالگى

  هفت تا هشت سالگى

  نقاشى كردن و نوشتن

  چهار تا پنج سالگى

  پنج تا شش ساله.

   شكل 12 ـ 1 نقاشى تصاوير انسانها كه در سنين چهار تا هفت سالگى كشيده شده است.

  شش تا هفت ساله

  هفت تا هشت ساله

  يكپارچگى ادراكى ـ حركتى

   شكل 12 ـ 2 رشد نوشتن در سن 5 تا 8 سالگى

  تابلو 12 ـ 1 استراتژيهايى براى تسهيل رشد:كاوشگرى حركتى

  تفاوتهاى جنسى

  شرايط معلوليت

  تابلو 12 ـ 2 مقولههاى كودكان معلول : قانون همگانى 94 ـ 142

  اختلال بينايى

  عقب ماندگى ذهنى

  اختلال عاطفى

  ناتوانيهاى يادگيرى ويژه

  اختلال گفتارى و زبانى

  قانون همگانى 94 ـ 142

  معلوليتها و سابقه فرهنگى

  تابلو12ـ3استراتژيهايى براى تسهيلرشد:كتابهاى كودكان درباره معلولان

  تشكيل تصور جسمى مثبت

  فزونكارى

  جنسيت

  جذابيت

  تابلو 12 ـ4 استراتژيهايى براى تسهيل رشد:

  بازى دايره جادويى

  تمرين گفتن نه

  فرياد كشيدن

  تشكيل عادات سالم

  عادات خوردن

  مراقبت بهداشتى

  تناسب بدنى (fitness)

  ايمنى

  تابلو 12 ـ 5 استراتژيهايى براى تسهيل رشد :

  خلاصه

  اصطلاحات كليدى

  سالهاى نخستين مدرسه(سنين چهار تاهشت سالگى) رشدشناختى

  مفاهيم كليدى

  رشد زبان

  نقش مستمر بازى

  اثرات برنامههاى آموزش نخستين

  موفقيت تحصيلى

  فرهنگ و موفقيت تحصيلى

  رشد منطق

  الف ـ مصاحبههاى نگهدارى

  نگهدارى ذهنى عدد

  نگهدارى ذهنى مايعات

  نگهدارى ذهنى سطح

  ب ـ مصاحبه طبقه بندى

  ج ـ مصاحبه رديفبندى

  تابلو 13 ـ 1 طبقه بندى بازنماييهاى مفاهيم

  تابلو 13ـ2 استراتژيهايى براى تسهيل رشد: رياضيات عينى

  تاييد نظريه پياژه در ميان فرهنگها

  شيوههاى ديگر كاربرد منطق : تفكّر فلسفى

  تابلو 13ـ3 استراتژيهايى براى تسهيل رشد: پيشرفت تفكر فلسفى كودكان

  رشد زبان

  علايم زبانى

  زبان و خواندن

  دو زبانگى

  نقش مستمر بازى

  خلاقيت (creativity)

  شوخ طبعى

  تابلو 13ـ4 استراتژيهايى براى تسهيل رشد: پرورش خلاقيت

  تفاوتهاى جنسى در بازى

  كامپيوتر و تفكّر

  اثرات برنامههاىآموزشى نخستين (early educatin prgrams)

  برنامههايى براى كودكان خانوادههاى كم درآمد

  برنامههايى براى كودكان مرفه

  موفقيت تحصيلى

  توانش اجتماعى و فكرى

  انگيزش

  تابلو13ـ5 استراتژيهايى براى تسهيل رشد:تحريك انگيزش درونى

  حافظه

  فرهنگ و موفقيت تحصيلى

  پرورش كودك و تحصيل

  گوناگونى فرهنگى در كاربرد زبانى

  سبك شناختى (cgnitive style)

  خلاصه

  اصطلاحات كليدى

  از نظريه تا عمل

  مؤخره

  دوره ميانه كودكى

  در باره نويسنده